Boer Koekoek

omslag van de brochure van boer Koekoek

Ach, was ik nog maar jong en in de jaren zestig. Toen hadden we boer Koekoek. Vergeleken met de opkomst van extreem rechts met Wilders en Fortuin was boer Koekoek tamelijk onschuldig vond ik toen ik nog jong was. Mijn vader dacht er heel anders over. Ik moesten om hem lachen. Een criticaster van boer Koekoek en zijn secondant Harmsen schreef een brochure 'boer Koekoek'. De brochure heette kortweg 'boer koekoek'. In het voorjaar van 1966 benaderde een groepje journalisten onder leiding van ene W.R. van Ammelrooy Koekoek met de vraag, of ze hem mochten interviewen. En of ze wat foto's konden krijgen uit zijn privé collectie als illustratie van de brochure. Dat gebeurde. In de interpretatie versie van Koekoek zou er zelfs sprake zijn van een contract, waarbij uitgeverij de Standaard, waar de brochure werd uitgebracht, 1000 euro zou storten in de kas van de Boerenpartij, waarvan de administratie was gevestigd op het huisadres van Koekoek. De brochure verscheen in de loop van 1966. Er wordt o.a. ingegaan op Koekoeks handel en wandel tijdens de Tweede Wereldoorlog, o.a. op de zwarte handel die hij dreef. Daarop spande Koekoek een kort geding aan tegen de journalisten en de uitgever, om de uitgave van de brochure verboden te krijgen. Op 7 juli 1966 deed de rechter uitspraak. Koekoek verloor het kort geding. Daarop bracht Koekoek de brochure commentaar van boer Koekoek op de brochure boer koekoek uit. In precies dezelfde lay-out als de oorspronkelijke brochure. Koekoek formuleerde daarbij ook een felle kritiek op de Nederlandse rechtspraak en de Nederlandse rechtsorde. Verschillende rechtse argumenten die nu bij Wilders aan de orde komen, kwamen bij Koekoek ook al aan de orde. Alles mag maar in dit land en zo, er is geen recht.

In de brochure die Koekoek uitbracht stonden ook letterlijke brokstukken tekst uit de kritische brochure die Koekoek dan vervolgens weerlegde. Daarop spanden de journalisten een kort geding aan tegen Koekoek om de brochure van Koekoek verboden te krijgen wegens een inbreuk op de auteurswet. Dat kort geding wonnen ze. Koekoek moest zijn brochure uit de handel nemen. Maar er waren al 20.000 exemplaren van verkocht. En Koekoek bracht daarop de brochure uit die hiernasat staat afgebeeld. Om zich aan de rechterlijke uitspraak te houden wordt de oorspronkelijke brochure niet meer letterlijk geciteerd, maar in de bewoordingen van Koekoek. Er zijn inhoudelijk wel parallellen tussen de opstelling van Wilders en Koekoek, bv dat Koekoek zich ook een slachtoffer-rol probeerde aan te meten, maar de rechtszaken gingen toch over heel andere dingen, nl wel of geen inbreuk opd e Auteurswet van 1912.

Saillant detail is, dat volgens de rechter toen politieke artikelen in kranten en tijdschriften niet onder de Auteurswet vielen, dus dat je ruim uit die artikelen mag citeren. Of zelfs het halve artikel overnemen. Dus om het naar deze tijd door te trekken ik vraag me af of je eigenlijk wel verkeerd handelt in strijd met de Auteurswet als je een artikel uit een krant bv op internet gaat verspreiden. Het kan zijn dat de Auteurswet sindsdien op dit punt veranderd is en deze vrijheid ingeperkt. Ik weet het niet.

Ik trok naar een bijeenkomst van de Boerenpartij, alwaar men colporteerde met de krant 'De Vrije Boer'. Want ik had de brochure waarin Boer Koekoek helemaal werd afgemaakt, en ik wilde proberen zijn handtekening erin te krijgen. Maar boer Koekoek ontdekte, dat ik hem die brochure met kritiek voorhield, en hij ontstak in woede. Helaas ben ik die brochure met kritiek kwijt, maar het commentaar van Koekoek heb ik nog wel. De brochure die ik heb met de handtekening van Koekoek moet ik gekregen hebben in de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen van 1967, op een verkiezingsbijeenkomst van de Boerenpartij in Steenwijk. Ik zat toen op de HBS dus het Jan Hendrik Tromp Meesters lyceum in Steenwijk. De Tweede Kamer verkiezingen vonden plaats op 15 februari 1967. Ook Boer Koekoek richtte zich net als Wilders tegen de gevestigde orde, met name tegen wat werd genoemd de 'Publiek rechtelijke Bedrijfsorganisatie'. Dit was na de Tweede Wereldoorlog het stelsel van produceren met een compromis tussen kapitaal en arbeid, dat de machtige christendemocraten voor ogen stond. Een in wetgeving vastgelegd corporatistisch model. Het poldermodel avant la lettre. Dit model werd vooral uitgewerkt in de landbouw, met het Landbouwschap. De 'vrije boeren' onder leiding van Koekoek richtten zich tegen deze gevestigde orde met name tegen de heffingen die het Landbouwschap oplegde. Op het platteland werden in rokerige cafe zaaltjes felle discussies gehouden tussen voor- en tegenstanders. Nederland was toen nog gedeeltelijk een agrarische natie, ondanks de industrialisering die al eind 19e eeuw is begonnen. Weinigen namen hem serieus.

Mijn vader was een fervent tegenstander van boer koekoek. Hij vond dat boer Koekoek de boerenstand door het slijk haalde en hij vond het een domme man, die qua beeldvorming de boeren een slechte naam bezorgde van domme egoïsten die niet serieus te nemen waren. In die tijd bestelde ik allerlei informatiemateriaal van allerlei politieke partijen, ook van de Boerenpartij. Op een dag kwam een functionaris van de Landbouw voorlichting bij ons aan huis, en ik had zonder erbij na te denken allerlei folders en blaadjes van politieke partijen op tafel liggen, met name het tijdschrift van de Boerenpartij, dat lag bovenop. Ik geloof dat het blad 'De Vrije Boer'heette. De consulent van landbouwvoorlichting kwam binnen en zag het. Mijn vader was achteraf zeer verbolgen dat ik dat blad zomaar op tafel had laten liggen. Hij vond het een blamage voor zijn naam dat hij belangstelling zou tonen voor de Boerenpartij of dat hijz zelfs sympatisant zou zijn en onderhield mij daarover. Wat hij tegen de man van de Landbouwvoorlichting heeft gezegd weet ik niet. Op een dag kwam Koekoek ook spreken in Scherpenzeel, in het café dat er nog altijd staat. De zaal zat stampvol. Koekoek reisde het platteland af om propaganda voor de Boerenpartij te maken en veel boeren voelden voor zijn standpunt. Va ging naar de bijeenkomst en wat zich daar allemaal afgespeeld heeft weet ik niet meer, ik dacht dat mijn broer ter ondersteuning ook meegegaan was. Mijn vader nam het woord en liet geen spaan heel van de standpunten van de Boerenpartij en Koekoek en kwam op die bijeenkomst met hem in conflict. Mijn vader wilde voorkomen dat boer Koekoek in de Grote Veenpolder van Weststellingwerf voet aan de grond kreeg onder de boerenbevolking. Dat moet geweest zijn in het jaar dat mijn broer voor zijn studie begon op de boerderij werkte denk ik. Dus dat was in 1965.

Zie voor de verdere geschiedenis van boer koekoek wikipedia

in 2022 verscheen een artikel in NRC Handelsblad over boer koekoek en de affaire van de boerenopstand in het Hollandsche Veld waaarbij de boeren prostesteerden tegen de heffingen van het Landbouwschap. De opstand wordt beschreven.